Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2009

Open Politics

Μπήκαμε αισίως στην τελευταία εβδομάδα της προεκλογικής περιόδου. Μπορεί οι δημοσκοπήσεις να απαγορεύονται (μέτρο αντισυνταγματικό κατά την άποψη που θα βρείτε στο tvxs.gr και στο e-lawyer) αλλά κάπου στο Facebook βρήκα την εξής διαφήμιση: «Θα “ρίξει” το ΠΑΣΟΚ πάνω από 5,5 μονάδες στη Νέα Δημοκρατία; Γιατί δεν το ποντάρεις». Κάνοντας μια καλή προσπάθεια να σκεφτώ ως τζογαδόρος υποθέτω ότι τα «μυστικά γκάλοπ» βγάζουν κάπου κοντά στις 5 μονάδες διαφορά. Μπορεί να έχουμε αυτοδύναμη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και να αποφύγει το πολιτικό προσωπικό της χώρας το πανηγύρι των διερευνητικών εντολών; Την απάντηση θα την πάρουμε στο ντέρμπι της Κυριακής. Ωστόσο, θα είχε ενδιαφέρον για τις πολιτικές αντοχές των ελληνικών κομμάτων η περίπτωση της μη αυτοδυναμίες: πως θα διαμορφωνόταν το σκηνικό για ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ και Οικολόγους (αν και οι τελευταίοι δείχνουν να έχουν χαθεί μέσα στη ζούγκλα της «Πράσινης Ανάπτυξης» του ΠΑΣΟΚ); Θα άντεχε ο τέως καταλληλότερος το φλερτ του «θυρωρού» του ΛΑΟΣ; Θα άντεχε ο cute Alexis την πολιορκία ΠΑΣΟΚ; Που θα πήγαιναν οι σύντροφοι του ΚΚΕ; Τι θα έκαναν οι Οικολόγοι στην (θεωρητική πάντα) περίπτωση που η δύναμη τους έκανε τη διαφορά στο χάρτη της Βουλής; Το ΠΑΣΟΚ θα έμπαινε στην διαδικασία των διερευνητικών ή θα τις άφηνε να περιφέρονται σαν την άδικη κατάρα προκειμένου να εισπράξει το bonus εδρών του νόμου Παυλόπουλου; Σε κάθε περίπτωση η μη αυτοδυναμία θα είχε «πλάκα» και θα παρέτεινε το προεκλογικό πανηγύρι, θα έβαζε όμως σε δοκιμασία την συνεκτικότητα όλων των πολιτικών κομμάτων και τα «νεύρα» του συστήματος γενικότερα.

Όπως δείχνουν τα πράγματα (και αν τα γραφεία στοιχημάτων είναι έγκυρη πηγή για το τρέχον δημοσκοπικό σκηνικό) μάλλον δεν θα έχουμε την χαρά να τα μάθουμε όλα αυτά. Και δεν θα έχουμε την χαρά να τα μάθουμε γιατί ξαφνικά, μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, τα ισχυρότερα εκ των ΜΜΕ πήραν την απόφαση να «τουμπάρουν» σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις. Γιατί, μη γελιόμαστε, ο Καραμανλής δεν ήταν όσο κατάλληλος παρουσιάστηκε πριν και μετά το 2004, ούτε τόσο ακατάλληλος όσο παρουσιάζεται σήμερα από τα ΜΜΕ. Εξίσου και ο Παπανδρέου δεν ήταν τόσο ακατάλληλος όσο τον παρουσίαζαν τα εμφανώς εχθρικά προς αυτόν (φιλοΠΑΣΟΚικα) μέσα και μένει να δείξει η ιστορία αν είναι όσο κατάλληλος εμφανίζεται τώρα από τα ΜΜΕ για να αδράξει την πολιτική ευκαιρία και να κάνει την διαφορά (πάντα με τα κριτήρια του χώρου του).

Η λογική, αντικειμενική και ψύχραιμη αποτίμηση της πολιτικής και των πολιτικών δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να αναζητήσει στα συμβατικά μέσα ενημέρωσης και φαίνεται να γίνεται σχεδόν αποκλειστικό «προνόμιο» των διαδικτυακών πολιτών και των αναποφάσιστων.

Το τελευταίο διάστημα παρακολουθώ την προεκλογική εκστρατεία πολλών υποψηφίων βουλευτών μέσα από το Facebook, τα blogs και τους προσωπικούς διαδικτυακούς τους τόπους. Μερικοί φαίνεται να έχουν απλά μεταφέρει την κλασική προσέγγιση της προεκλογικής εκστρατείας στα νέα ηλεκτρονικά μέσα και άλλοι (κατά κανόνα οι πιο έμπειροι και οι πιο άνετοι της πολιτικής και των ηλεκτρονικών μέσων) να «στήνουν» σιγά - σιγά και ένα κανάλι αλληλεπίδρασης με το κοινό στο οποίο απευθύνονται.

Ακόμα και στην πρώτη περίπτωση της ευθείας μεταφοράς του κλασσικού πολιτικού λόγου στα ηλεκτρονικά μέσα, μου κάνει εντύπωση η απλή και αυτονόητη διαπίστωση ότι η εικόνα που λαμβάνει κανείς από την μελέτη της ηλεκτρονικής παρουσίας των πολιτικών δεν ταυτίζεται απόλυτα με την κλασσική (τηλεοπτική) εικόνα τους. Ο Ανδρουλάκης, η Διαμαντοπούλου, ο Ανδριανόπουλος, ακόμα και ο Παπανδρέου αλλά και ξεχωριστές περιπτώσεις όπως ο Κοροβέσης, έχουν μια διαδικτυακή παρουσία που δεν ταυτίζεται με την τηλεοπτική εικόνα που έχουμε για αυτούς. Για παράδειγμα, ο Κοροβέσης ελάχιστα παρουσιάστηκε για το έργο του στην Βουλή (τον πέτυχα τυχαία μια - δυο φορές σε επερωτήσεις που καταδέχτηκε να προβάλει η τηλεόραση) αλλά σίγουρα όλοι τον ξέρουν (γιατί έτσι τον παρουσίασαν τα μέσα) ως τον «αιρετικό» που έθεσε (επανέλαβε είναι το σωστό) δύσκολα ερωτήματα για την καθαρότητα της αριστεράς την περίοδο του 1989. Επιπλέον, μόνο όσοι έβλεπαν το «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» (πριν το «κόψει» η λογοκρισία) θα γνώριζαν για την δράση του την περίοδο της δικτατορίας. Ωστόσο το blog του ξεκαθαρίζει και για τα δύο θέματα (έργο στη βουλή, «αιρετικές» ερωτήσεις) πολλά πράγματα που δεν ξεκαθαρίστηκαν στα μάτια του τηλεοπτικού πολίτη.

Φαντάζομαι, με τον ίδιο τρόπο η τηλεοπτική εικόνα και άλλων πολιτικών στρεβλώνεται από τον τρόπο με τον οποίον παρουσιάζεται στα μέσα. Με όλα αυτά, είναι λογικό το συμπέρασμα ότι ακόμα και με την απλή μεταφορά του κλασσικού πολιτικού λόγου στα ηλεκτρονικά μέσα ενισχύεται η ποιότητα της πολιτικής υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι θα διευρυνθεί και θα καλλιεργηθεί κατάλληλα η κουλτούρα του ηλεκτρονικού κοινού.
Όμως, ίσως να μην έχουμε κάνει αρκετά αν απλώς διαβάζουμε και παρακολουθούμε ηλεκτρονικά τους πολιτικούς που μέχρι σήμερα ακούγαμε και βλέπαμε από τα παραδοσιακά μέσα. Και είναι βέβαιο ότι δεν θα έχουμε κάνει αρκετά γιατί τα ηλεκτρονικά μέσα προσφέρουν νέες και πρωτόγνωρες δυνατότητες. Το ίδιο το διαδίκτυο χτίστηκε πάνω στην φιλοσοφία του ελεύθερου λογισμικού (open source software). Ένα μεγάλο μέρος από τα ηλεκτρονικά εργαλεία που χρησιμοποιούμε καθημερινά για να επικοινωνούμε με φίλους και συνεργάτες και για να διαδίδουμε τις ιδέες, τις απόψεις και τις ψυχολογικές μας μεταπτώσεις χτίστηκαν συλλογικά από τους ίδιους τους χρήστες. Το ελεύθερο λογισμικό και η δυνατότητα της διαδικτυακής συνεργασίας επέτρεψε στους ίδιους τους χρήστες αυτών των εργαλείων να γράψουν (να προγραμματίσουν) τον κώδικα για τα προγράμματα-εργαλεία που τώρα χρησιμοποιούμε. Θα ήταν λοιπόν ασέβεια προς τις δυνατότητες του μέσου και της φιλοσοφίας πάνω στην οποία χτίστηκε (ανοιχτή αρχιτεκτονική, open architecture) να αποκλείσουμε την δυνατότητα να υιοθετηθεί μια παρόμοια φιλοσοφία και στην πολιτική που διακινείται μέσω αυτού. Αντιγράφοντας τους κλασσικούς της πληροφορικής και του ελεύθερου λογισμικού προτείνω να την βαφτίσουμε “open politics”, ελεύθερη ή ανοιχτή πολιτική.

Στην περίπτωση της ανοιχτής πολιτικής χρειάζεται να ξεπεράσουμε το τρέχον στάδιο στο οποίο ο κλασσικός πολιτικός λόγος και οι θέσεις απλά διαδίδονται μέσω του διαδικτύου και να πάμε στο επόμενο στάδιο όπου ριζοσπαστικές και νέες πολιτικές ιδέες και θέσεις, αλλά ακόμα και τετριμμένα διαχειριστικά ζητήματα, που αποτελούν αντικείμενο της πολιτικής διεργασίας, θα ζυμώνονται και θα διαμορφώνονται μέσα στο διαδίκτυο.

Φανταστείτε αν στις 5 του Οκτώβρη ακολουθούσαμε την φιλοσοφία της ανοιχτής πολιτικής (κατά τις γνωστές πρακτικές ανάπτυξης του ανοιχτού λογισμικού), τι θα γινόταν. Στο πιο προχωρημένο φαντασιωτικό επίπεδο, οι προγραμματικές δηλώσεις της αυτοδύναμης ή μη κυβέρνησης θα μπορούσαν να ζυμωθούν μέσα από ανοιχτές δημόσιες διαβουλεύσεις και να περάσουν την βάσανο της κριτικής τον blogistas και των ελεύθερων διανοητών του διαδικτύου. Φανταστείτε αν αυτή η αυτοδύναμη ή μη κυβέρνηση είχε τα κότσια να ακούσει και να εφαρμόσει στην πράξη τόση δημοκρατία, πόσο εύκολο θα ήταν να αποφευχθούν οι τόσες γραφειοκρατικές ηλιθιότητες που βρίσκουν τη θέση τους από τις προγραμματικές δηλώσεις μέχρι και το τελευταίο νομοσχέδιο και την πιο απλή υπουργική απόφαση. Και έφτασα σε αυτό το φαντασιωτικό επίπεδο γιατί κατανοώ ότι οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης που θα αφορούν και θα επηρεάζουν την ζωή μερικών εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν κάτω ή γύρω από το όριο της φτώχειας, θα συνταχθούν από ανθρώπους που στην καλύτερη περίπτωση δεν το συνάντησαν ποτέ στη ζωή τους και στην χειρότερη, πλησιάζουν εκείνο το μικρό ποσοστό των πλουσιότερων ανθρώπων της χώρας.

Δεν κάθισα να μελετήσω στατιστικές για την οικονομική κατάσταση των ελλήνων πολιτών που έχουν πρόσβαση και επαφή με το διαδίκτυο, αλλά από τον αριθμό τους και μόνο φαντάζομαι ότι υπάρχουν μέσα σε αυτούς πολλοί που ζουν ή έχουν ζήσει το όριο κάποια στιγμή στη ζωή τους ή τουλάχιστον ζουν δίπλα και κοντά σε αυτούς που παλεύουν την φτώχεια στην καθημερινότητα τους.

Και αν η φαντασία σας δεν είναι τόσο αχαλίνωτη όσο η δική μου για να δεχθείτε έστω και για λίγο την ονειρική εικόνα μιας εκτελεστικής εξουσίας που εφαρμόζει την ανοιχτή πολιτική, όπως την όρισα πιο πάνω, φανταστείτε ότι η νομοθετική εξουσία έχει πολύ καλύτερες πιθανότητες κάποτε να λειτουργήσει έτσι. Σε αυτή την περίπτωση φαντάζομαι κάποιους από όλους αυτούς τους fun των πολιτικών στο Facebook ή στα blogs, να επεξεργάζονται επερωτήσεις για τους βουλευτές που υποστήριξαν προεκλογικά, να κάνουν έρευνες και μελέτες για να στηρίξουν τις θέσεις τους στη Βουλή και ακόμα περισσότερο να επεξεργάζονται σχέδια νόμου και τροπολογίες. Μπορεί να σας φαίνεται ανήκουστο και πρωτοφανές. Ωστόσο θυμάμαι μια δήλωση του Κοροβέση που την μεταφέρω όσο την θυμάμαι (παραφρασμένη): αφορά στο γεγονός ότι αν και συγκαταλεγόταν στους επικριτές, όταν έγινε βουλευτής διαπίστωσε ότι η βουλευτική αποζημίωση δεν επαρκεί σε κάποιον που θέλει στοιχειωδώς να κάνει την δουλειά του μέσα στο κοινοβούλιο, δεν επαρκεί να καλύψει τα έξοδα όλου του ανθρώπινου μηχανισμού που απαιτείται. Και όπως καταλαβαίνετε όταν ο βουλευτής δεν καταφέρνει να πληρώσει αρκετούς και ικανούς συνεργάτες για να σταθεί αξιοπρεπώς ενημερωμένος και προετοιμασμένος μέσα στη βουλή, θα υπάρξουν μερικοί καλοί επιχειρηματίες και «think tanks» που θα του ετοιμάσουν και θέσεις και τροπολογίες και νομοσχέδια και θα του τα σερβίρουν έτοιμα προς υπογραφή!!! (να θυμίσω περιπτώσεις που είδαν το φώς της δημοσιότητας ή να αφήσω στη φαντασίας σας όσες δεν αποκαλύφθηκαν ποτέ;)

Υπό αυτό το πρίσμα, η φαντασίωση μου για εφαρμογή της ανοιχτής πολιτικής (open politics) με την συμμετοχή εθελοντών νομοπαρασκευαστών, ερευνητών και συνεργατών στην υποστήριξη του βουλευτικού-νομοθετικού έργου, μοιάζει μια πιθανή ρεαλιστική λύση και εργαλείο για την καταπολέμηση της διαφθοράς όπως αυτή εμφανίζεται ΚΑΙ μέσα στο νομοθετικό σώμα. Σε κάθε περίπτωση η αξιοποίηση διαδραστικών ηλεκτρονικών μέσων και η αντιστροφή του ρόλου πολίτη – πολιτικού σε σχέση με την προεκλογική εκστρατεία (προεκλογικά να ακούει ο πολίτης μετεκλογικά να ακούει ο πολιτικός) θα ήταν ένα καλό βήμα για την λειτουργία μιας πραγματικής και ουσιαστικής ηλεκτρονικής δημοκρατίας!

Αν η μεταφορά της ανοιχτής φιλοσοφίας από την πληροφορική στην πολιτική έχει την ίδια αποτελεσματικότητα, τότε θα μπορούσε μια μέρα να δούμε και στην πολιτική τα ίδια θαύματα που βιώνουμε κάθε φορά που ταξιδεύουμε στο θαυμαστό κόσμο του διαδικτύου.
Σε μια τέτοια δημοκρατία θα μπορούσα να συμμετέχω και εγώ, και φαντάζομαι και πολλοί άλλοι. Υπάρχει κανένας βουλευτής που να προσφέρεται; Από τη Δευτέρα αναμένω απαντήσεις!

Καλή ψήφο σύντροφοι!


Διατελώ ουτοπικά,

Γ.Π.Κ.



Υ.Γ.: Θα ήταν αδικία να μην επισημάνω ότι ο φίλος Η.Θ. έχει συμβάλει σημαντικά στην διαμόρφωση των απόψεων που διατύπωσα. Ο ίδιος είχε βρει έναν άλλο τίτλο και υιοθετούσε μια διαφορετική φιλοσοφία από εμένα. Τον παρακαλώ και τον προκαλώ να κάνει μια σχετική ανάρτηση με θέμα την «Βουλή των Ελλήνων» και τις δικές του απόψεις επί του θέματος. Έχει καιρό εξαφανιστεί και μας έχει λείψει. Επίσης, πολλές από τις δικές του αναρτήσεις και η αλληλογραφία του με την Βουλή και με πολιτικούς είχαν αυτό το πνεύμα (της διαμόρφωσης πολιτικής και της επισήμανσης των αυτονόητων). Άσχετα με το αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε στα επιμέρους θέματα η προσέγγιση ήταν σε σωστή κατεύθυνση.

Δεν υπάρχουν σχόλια: